Türkçe

Bölünmüş Ekran Teknolojisi’nin Erken Dönem Sinemasında Kullanımı ve Sinemanın İlk Edepsiz Kadınları

Yayınlanma Tarihi

13 Nisan 2021

Yazar

Beykoz Kundura

Okuma Zamanı

2 Dakika

Mart ayı Kundura Sinema ve Sahne programının kadın sanatçılarından ilhâm alarak hazırladığımız #ilhamverenkadınlar sohbet serisinin ilk konuğu, dans tutkunlarının yakından tanıdığı bir isim: Kamola Rashidova.

En son Melih Kıraç koreografisi “Eski Tören İçin Yeni Cilt”teki performansıyla bizi kendine bir kez daha hayran bırakan sanatçıya ilhâm kaynaklarını sorduk.

Doğanın sesleri: Kuş cıvıltıları, hafif rüzgarın hışırtısı, dalga sesleri gibi doğal sesleri tercih ediyorum.

2020’nin başından itibaren dünya hızlı bir dijitalleşme sürecine girdi. Bunun sonucunda bölünmüş ekranlarda (split-screen) toplantı yapmak, dünyanın her yerinden katılımcılara açılarak bir platformda buluşulmasına olanak sağladı ve günlük rutinlerden biri hâline geldi. Fakat bu bölünmüş ekran teknolojisinin, hatta belki arka plan görüntüsünü değiştirmenin ilk uygulamalarının aslında 20. yüzyılın başında sessiz filmlerde kullanıldığını biliyor muydunuz? Bir telefon konuşması veya hayal; en iyi bölünmüş ekran tekniğiyle anlatılırdı o dönemlerde. Ama sadece bu da değil, bir dublörün farklı vücut ölçüleri yine aynı teknikle tekrar boyutlandırılır ve söz konusu oyuncunun boyutuyla eşlenirdi. Bunun için birkaç materyale ihtiyaç duyulurdu.

Bölünmüş ekran teknolojisinin incelikli bir örneğini ise 19 Nisan’a dek Kundurama’da izleyebileceğiniz “Nasty Woman(Edepsiz Kadınlar)” teması üzerine derlenen “Sinemanın İlk Edepsiz Kadınları”nın son bölümündeki bilim kurgu-komedisi” Amour et Science (1912) filminde görebilirsiniz. Filmde, Daisy isimli genç bir kadının, bir tür “Zoom/Skype” prototipi icat eden nişanlısına oynadığı intikam oyunu konu ediliyor. Daisy’nin nişanlısı erkek mucit Max, bir bakıma Facetime veya Zoom’un prototipini icat eder, hem de günümüzden yaklaşık bir asır önce.  Peki kadınlar bu cihazın potansiyelini anında kavrayıp, nasıl kullandılar?

“Nasty Woman”ın küratörleri Laura Horak ve Maggie Hennefeld’in referans verdiği; akademisyen Katharina Loew’un sessiz sinemada sıklıkla kullanılan bölünmüş ekran görüntülerini irdelediği sunumunu da bu içerikteki videodan izleyebilirsiniz. ( kundurama.beykozkundura.com adresinden filmi izledikten sonra Loew’in yukarıda yer alan video-makalesinde bölünmüş ekran kullanımının parçalar şeklinde analizini ve belirli unsurlarının nasıl ele alındığını izleyebilirsiniz.)

*Katharina Loew’un sunumu Domitor’un Kasım 2020’de gerçekleşen Erken Dönem Sinema Konferansı’nda gerçekleştirilmiştir.  https://domitor2020.org/en-ca/split-screen-effects-and-early-cinema/