Beykoz Kundura, tarihî endüstri mirasını korumanın ötesinde, kültürel hafızayı canlı tutan dinamik bir öğrenme alanı olarak öne çıkıyor. Kundura Hafıza Arşiv ve Araştırma Merkezi, sözlü tarih atölyeleri, öğretmen eğitimleri, rehberlik programları, çocuk ve yetişkin atölyeleri, yaz okulları ve sanatçı iş birlikleri gibi çok disiplinli projelerle kültürel mirası koruyor ve toplumla paylaşıyor.

Kundura Hafıza Öğrenme Programları, deneyim, sorgulama ve yaratıcılığı ön plana çıkararak çocuklardan gençlere, öğretmenlerden kültür profesyonellerine kadar geniş bir katılımcı kitlesine ulaşır. Programlar; robotik kodlama, mimarlık, arşivcilik, yaratıcı yazarlık gibi farklı başlıklarla katılımcılara mekânı keşfetme, mirası sorgulama ve kendi hafızalarını üretme fırsatı sunar.

Millî Eğitim Bakanlığı müfredatına paralel olarak yürütülen öğretmen eğitimleri, sergi gezileri ve atölye çalışmalarıyla kültürel miras bilinci yaygınlaştırılır. 

2025 yılı, Kundura Hafıza Öğrenme ve Kamusal Programları için heyecan dolu ve ilham verici bir yıl oldu. Çocuklardan gençlere, yetişkinlerden öğretmenlere kadar farklı yaş ve meslek gruplarından katılımcılar, öğrenerek, deneyimleyerek ve yaratarak kültürel mirası keşfetme fırsatı buldu; aynı zamanda yaratıcılıklarını geliştirme ve yeni bilgiler edinme imkânı yakaladı.

Kundura Hafıza’nın yetişkin atölyeleri, kültürel mirasın farklı boyutlarını deneyimlemeye odaklandı. Beykoz Kundura’nın bulunduğu endüstri havzasından ilham alan bu atölyelerde katılımcılar, kâğıt üretimi, deri cüzdan yapımı ve alevde cam boncuk yapımı gibi geleneksel sektörlerin izlerini taşıyan uygulamalarla hem tarihî üretim tekniklerini deneyimledi hem de kültürel mirasın korunması ve yaşatılması üzerine pratik çalışmalar yaptı. Endüstri mirası temalı bu atölyeler, mekân kullanımıyla zenginleştirilerek katılımcıların öğrenmesini ve yaratıcı üretim yapmasını sağladı.

Deri Cüzdan Tasarım Atölyesi, katılımcılara hem el sanatları pratiği hem de tasarım deneyimi sunarken; Hafızayı İşlemek Nakış Atölyesi, fotoğraflar ve nakış aracılığıyla geçmişle bağ kurmaya odaklandı. El yapımı Kâğıt Atölyesi’nde katılımcılar, geleneksel üretim teknikleriyle kendi kâğıtlarını yaratma fırsatı buldu. Alevde Cam Boncuk Atölyesi ile ise camla yaratıcı çalışma deneyimi yaşandı.

Çocuklara yönelik atölyeler yıl boyunca farklı temalarla yürütüldü. Robotik kodlama, kolaj, mimari, sulu boya, illüstrasyon ve yaratıcı drama gibi çeşitli yöntemleri kapsayan bu atölyeler ücretsiz olarak gerçekleştirildi. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ile Mayıs’ta Müzeler Haftası kapsamında düzenlenen üretim atölyeleri, çocukların yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine fırsat sağladı.

Ocak ayında ücretsiz olarak gerçekleştirilen Kundura Hafıza Endüstri Mirası Uzman Rehberlik Programı, endüstri mirasının korunması ve tanıtımı konusunda farkındalık yaratmak amacıyla turizm, otelcilik ve rehberlik öğrencilerine özel olarak tasarlandı. Programda, dünya ve Türkiye örnekleri ışığında endüstri mirasının önemi, korunması ve sunumu ele alındı. Dr. Mehmet Saner, Gül Köksal ve Doç. Dr. Sedat Bornovalı’nın katkılarıyla sekiz rehberlik öğrencisi, endüstri mirasının tarihsel, kültürel ve kurumsal boyutları hakkında derinlemesine bilgi edinme fırsatı buldu.

Bu program, endüstri mirasını yalnızca belgelemekle kalmayıp, rehberlik yoluyla geniş kitlelere ulaştırma vizyonunun da önemli bir parçası olarak öne çıktı. Güncellenmiş program, 2026 Ocak ayında yeniden katılıma açılacak. 

Şubat ayında Okulumda Kültürel Miras Eğitici Eğitimi başarıyla gerçekleştirildi. Program, ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerine öğrencilerde kültürel miras ve koruma bilincini geliştirme yöntemleri konusunda rehberlik etti.

Millî Eğitim Bakanlığı, erken yaşlarda kültürel miras eğitiminin önemini vurgulamakta ve öğretmenlerin bilinç düzeyini artırmak için hizmet içi eğitimler düzenlemektedir. 2018’den itibaren 1. sınıftan 12. sınıfa kadar Görsel Sanatlar ve Sosyal Bilgiler ders programlarına kültürel miras eğitimi eklenmiştir.

Kundura Hafıza, “Kundura Hafıza Kültürel Mirası Koruma Derneği” çatısı altında bu sürece katkı sundu. Ücretsiz olarak düzenlenen program, bugüne kadar üç kez gerçekleştirilerek 200’den fazla öğretmene ulaştı. Katılımcılar, eğitim sonrası sınıflarıyla birlikte Kundura Hafıza’yı ziyaret ederek sergi ve atölye deneyimlerini pekiştirdi.

Program, öğretmenlerin miras bilincini öğrencilerine aktarmalarına imkân sağladı ve böylece mirasın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasında eğitimcilerin aktif rol üstlenmesini mümkün kıldı.

Nisan ayında ise Kundura Hafıza Çocuk Kültür Festivali gerçekleşti. Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliği ile yapılan programa Beykoz çevresi ilkokullarından gelen öğrenciler, gün boyu süren atölyelerde hem kültürel miras kavramını deneyimledi hem de farklı üretim tekniklerini uyguladı. 2026 Nisan ayında Çocuk Kültür Festivali’nin ikincisi düzenlenecek.

Haziran ayında Prof. Dr. Arzu Öztürkmen yürütücülüğünde çevrimiçi ve ücretsiz olarak yapılan Sözlü Tarih Atölyesi’nde sözlü tarihin tarihçesi, yöntemleri, bilimsel güvenirliği ve Türkiye’deki uygulama örnekleri ele alındı; katılımcılar sözlü tarih yöntemini araştırmalarında ve eğitimlerinde nasıl kullanabileceklerine dair bilgiler edinerek bireysel hafıza ile kolektif hafıza arasındaki bağları ele aldı.

11 -12 Temmuz’da Sümerbank’ın 92. Yılı kapsamlı bir programla kutlandı. 11 -12 Temmuz’da sergi turları, atölyeler, söyleşiler, arşiv gezileri ve çocuk etkinlikleriyle sürdü. Sümerbank dergisinden tariflerle yapılan “Bellek ve Lezzet Buluşmaları”, deri cüzdan ve fotoğraf nakış atölyeleri, emekli işçilerle hafıza yürüyüşü ve arşiv ziyaretleri büyük ilgi gördü. Etkinlikler, Dr.Hakan Koçak’ın hazırladığı ,editörlüğünü İsmet Akça’nın üstlendiği çalışmaları devam eden “Beykoz Kundura” kitabı üzerine yapılan söyleşi ve gazeteci Deniz Zeyrek’in erken Cumhuriyet üretim idealleri ve Sümerbank’ın toplumsal bellekteki yerini anlattığı sohbetle tamamlandı.

Kundura Hafıza Kültürel Miras Yaz Okulu, gençlerin kültürel miras kavramını tanımalarını, sahiplenmelerini ve koruma bilincini geliştirmelerini amaçlayarak 18-22 Ağustos 2025 tarihleri arasında düzenlendi. Beykoz ve çevresindeki lise ve dengi okullardan katılan öğrenciler, teorik dersler ve uygulamalı atölyelerle bilgilerini deneyimleyerek pekiştirdi. Program süresince somut ve somut olmayan kültürel miras, doğal miras, arkeoloji, müzecilik, arşivcilik, mimarlık ve endüstri mirası gibi konular ele alındı. Katılımcılar mimari maket yapımı, drama, hikâye anlatıcılığı, arşiv oluşturma ve doğal miras haritalama gibi etkinliklerle hem üretim yaptı hem de grup çalışması, iletişim ve problem çözme becerilerini geliştirdi. Program, katılımcıların öğrendiklerini daha küçük yaş gruplarına aktarma fırsatı bulmaları amacıyla 2026 Mart ayında düzenlenecek Akran eğitimi ile devam edece.

2021 yılında ziyaret açılan “Kundura’nın Hafızası: Bir Fabrikaya Sığan Dünya” kalıcı sergisi, Çarşamba’dan Perşembe’ye 13.00-20.00 saatleri arasında ücretsiz olarak ziyaretçilerini ağırladı. Çeşitli üniversiteler, okullar ve sivil toplum kuruluşlarından ziyaretçilerle buluştu. Her ayın son Cuma günü gerçekleştirilen rehberli turlar ve hafıza yürüyüşleri, katılımcılara serginin içeriğini daha derinlemesine keşfetme olanağı sundu. 

İşitme Engellilere Yönelik İşaret Dili ile Sergi Turu

Kundura Hafıza, işitme engelli katılımcıların kültürel mirasa erişimini öncelikli olarak sağladı. Uluslararası İşitme Engelliler Haftası ve Aralık ayında düzenlenen işaret dilinde sergi turları, işitme engelli ziyaretçiler programa aktif olarak katıldı. Bunun yanı sıra, diğer dezavantajlı grupların da etkinliklere erişilebilirliği konusunda çalışmalar devam etmektedir.

Beykoz Kundura, tarihi bir endüstri mirası olmanın ötesinde, kültürel hafızayı canlı tutmayı ve gelecek kuşaklara aktarmayı amaçlayan kamusal programlarla 2025 yılında da dikkat çekti. Yıl boyunca düzenlenen etkinlikler, hem yetişkinlere hem de çocuklara yönelik öğrenme deneyimlerini kapsayarak kültürel miras bilincini farklı kuşaklara taşımayı hedefledi.

Figen Tokgöz
Öğrenme Programları Sorumlusu