KUNDURA HAFIZA
Günümüzde film ve dizi platolarıyla bilinen Beykoz Kundura, Osmanlı dönemine uzanan 200 yılı aşkın zengin bir geçmişe sahip. İmparatorluk döneminde deri ve kâğıt imalathanelerinin bulunduğu alan, Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra 1933 ve 1999 yılları arasında Sümerbank Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası olarak faaliyet gösterdi. Beykoz Kundura, bir fabrika tesisi olmanın ötesinde kreş, sinema, lokal, sağlık ocağı, kütüphane gibi birimleriyle nüfusu üç bini bulan bir yaşam alanıydı.
Kundura Hafıza, fabrikanın üretim ve yaşam alanı olarak tarihsel gelişimini daha iyi anlamak için farklı yöntemler izler. Araştırır, saklar, iz sürer, biriktirir, hatırlar ve hatırlatır. Kundura Hafıza arşivi hem fabrikanın hem de İstanbul’un endüstriyel kültür mirasına ışık tutacak iki bine yakın görsel ve yazılı belgeden oluşur. 2015 yılında Tarih Vakfı iş birliğiyle başlayıp devam etmekte olan sözlü tarih çalışmaları kapsamında 200’e yakın kişiyle görüşmelerin yanı sıra farklı arşivlerin taranmasıyla erişilen akademik yayınlarla birlikte pek çok farklı nitelikte belge arşivde yer alır.
KUNDURA HAFIZA KÜLTÜREL MİRASI KORUMA DERNEĞİ
Kundura Hafıza Kültürel Mirası Koruma Derneği, 2015’te başlayan Kundura Hafıza Projesi kapsamında yapılan çalışmaları bir sivil toplum kuruluşu çatısı altında sürdürmek üzere kuruldu. İstanbul’un en önemli endüstri mirası yapılarından olan Beykoz Kundura Fabrikası’nın geçmişine bugünden bakan Kundura Hafıza Derneği, endüstriyel kültür mirasının korunması için farklı yöntemlerle alan açar.
Kültürel miras tanımı içinde özelleşmiş bir yere sahip olan endüstri mirasını hatırlayarak ve hatırlatarak koruma yöntemini benimseyen dernek fabrikanın geçmişi üzerinden İstanbul’un endüstriyel tarihini de daha görünür kılmayı hedefler. Fabrikanın kültürel mirasını korumaya yönelik çalışmalar üretmeyi ve farklı disiplinlerin de yer alacağı yeni alanlar yaratmayı amaçlar. Büyümeye devam eden arşiv gelecekteki sergi, atölye ve yayın çalışmaları için zengin bir kaynak oluşturur, dernek bünyesinde arşivin yaratıcı yöntemlerle ele alınması için araştırmacılara ve sanatçılara yönelik destek programları planlanır.
Kundura Hafıza, fabrika içinde üç farklı fiziksel mekânda çalışmalarını sürdürür. Marangozhane fabrika döneminde ahşap ayakkabı kalıplarının üretildiği yerdir, arşivin ilk sonuç ürünü olan sergi burada yer alır. Sac Ambarı’nda fabrika döneminde kullanılan yüzlerce el aleti ve makine koleksiyonu sergilenir. Kundura Hafıza Derneği’nin merkezini oluşturan dokümantasyon merkezinde ise arşiv yer alır ve ofis çalışmaları yürütülür.
MARANGOZHANE
Kâğıt Fabrikası’nın bir bölümü olarak 1800’lü yıllarda inşa edilen bu yapı Sümerbank döneminde fabrikanın marangozhanesi olarak kullanılıyordu. Sümerbank ayakkabılarının şekillerinin uzun süre koruması için içlerine yerleştirilen ahşap kalıplar burada üretiliyordu. Günümüzde Marangozhane “Kundura’nın Hafızası: Bir Fabrikaya Sığan Dünya” sergisine ev sahipliği yapar.
SAC AMBARI
Belgeler ve fotoğraflar kadar değerli olan fabrikada kullanılmış yüzlerce el aleti ve makine Sac Ambarı’nda arşivin bir parçası olarak sergilenir. Bu koleksiyon dönemin teknolojisini makineler üzerinden anlayabilmemiz için bir alan açar, makineler hem ayakkabı üretiminin aşamalarını hem de üretildikleri dönemin teknolojisini yansıttıkları için endüstri mirasının vazgeçilmez öğeleridir.
